Vücut Kitle İndeksi (VKİ) Nedir? Nasıl Hesaplanır?

Vücut Kitle İndeksi, bir insanın boyuna göre ağırlığının ölçüsü için geliştirilmiş bir ölçü birimidir. Kişinin vücut ağırlığının boy uzunluğunun karesine bölünmesi ile hesaplanır. Vücudun yağ miktarına dair bir gösterge niteliğinde olan bu ölçüm, obezite varlığının tespit edilmesini sağlar. Bu sayede kişinin sağlıklı bir kiloda olup olmadığı belirlenebilir. Obezite Cerrahisi Uzmanı Doçent Doktor Kuntay Kaplan, Vücut Kitle İndeksi hakkında bilinmesi gerekenleri anlattı.

Vücut Kitle İndeksi (VKİ) Nedir?

VKİ kısaltmasıyla bilinen vücut kitle indeksi kişinin kilogram cinsinden ağırlığının santimetre cinsinden uzunluğunun karesine bölünmesinin sonucunda elde edilen sayısal bir değerdir. Bu değer Dünya Sağlık Örgütünün obezite sınıflandırılmasına göre obezite varlığının tespitini kolaylaştırmak ve standart hale getirmek için geliştirilmiştir.

Vücut kitle indeksi hesaplama kişinin boy uzunluğuna göre kilosunun değerlendirmesinde fayda sağlasa da kişinin yağ dağılımı hakkında sağlıklı ipucu vermez. Yani VKİ değerinin temel işlevi, kişinin sağlıklı bir vücut ağırlığına sahip olup olmadığını saptamak ve obezite tanısı koymaktır.

Vücut Kitle İndeksi Nasıl Hesaplanır?

Kişinin kilogram cinsinden ağırlığının metre cinsinden boyunun karesine bölünmesi ile hesaplanan VKİ değeri kişinin sağlıklı kiloda olup olmadığını tespit etmemizi sağlar. Kullanılan formül şu şekildedir: VKİ: Kilo / Boy² şeklindedir. Elde edilen VKİ değerine göre yapılan sınıflandırma şu şekildedir:

• 18,5 ve daha düşük VKİ değeri düşük kilolu
• 18,5 ve 24,9 arası VKİ değeri sağlıklı kilo aralığı
• 25 ve 29,9 arası VKİ değeri fazla kilolu
• 30 ve 34,9 arası VKİ değeri birinci sınıf obezite
• 35 ve 39.9 arası VKİ değeri ikinci sınıf obezite
• 40 ve üzeri VKİ değeri ise üçüncü sınıf obezite anlamına gelmektedir.

Çocuklarda Boy Kilo Endeksi Hesaplama

Çocuklarda vücut kitle indeksi hesaplanırken çocuğun cinsiyeti, yaşı, kilosu ve yaşı değerlendirilir. Çocuklarda klasik formül uygulanır. Ancak değerlendirme yapılırken uzman doktorlardan görüş alınmalı ve persantil eğrileri üzerinden incelenmelidir.

Boy Kilo Endeksi ile Obezite Hesaplama

Kişinin kilosunun boyunun karesine bölünmesinin ardından elde edilen VKİ değeri 30’un üzerinde olan kişiler obez olarak nitelendirilir. 40 ve üzeri olan kişiler ise morbid obezite tanısı alırlar. 50 ve üzeri değerler ise süper obezite olarak tanımlanır.

Yaşa Göre Vücut Kitle İndeksi Nasıl Olmalıdır?

İdeal VKİ değeri kişinin yaşına göre değişiklik gösterir. Dünya Sağlık Örgütünün belirlediği kriterlere göre yaş aralıkları için ideal VKİ değerleri şu şekildedir:

• 19-24 yaş için 19-24 VKİ
• 25-34 yaş için 20 -25 VKİ
• 45-54 yaş için 22-27 VKİ
• 55-64 yaş için 23-28 VKİ
• 65 yaş ve üzeri bireyler içinse 24-29 VKİ sağlıklı kabul edilir.

Vücut Kitle İndeksi Hesaplamak Neden Önemlidir?

Bu hesaplamalar obezite tanısının temelini oluşturmaktadır. Kişinin yaşına göre yağ ve kilo oranı dönem dönem artışlar ve düşüşler gösterebilir. Esas amaç kişinin kilo ve yağ oranını dengede tutmasına yardımcı olmaktadır. Bunun için kişinin fiziksel olarak aktif bir yaşam biçimi benimsemesi ve sağlıklı bir beslenme rutini oluşturması gerekir.

• VKİ obezite tespitinde yaygın olarak kullanılmaktadır.
• Kişinin ideal yağ oranı ve kilosunu hesaplamamızı sağlar.
• Ancak vücudun yağ oranı için net bir veri sağlamaz. 

Vücut Kitle İndeksi İle Hangi Riskler Tespit Edilir?

Vücut kitle indeksi kişinin vücut yağı için bir tahmin sunar. Bu da vücut yağı ile ilişkili olarak gelişebilecek hastalıklar için riski önceden tespit etmemizi sağlar. Aşırı kilolu bireyler tip 2 diyabetin de dahil olduğu çok sayıda hastalık için risk grubunda değerlendirilirler. Tansiyon, kalp krizi, kolesterol ve felç gibi ciddi hastalıklara karşı erkenden önlem almak için vücut kitle indeksi hesaplamaları önemlidir.

Vücut Kitle İndeksi Cinsiyete Göre Değişir Mi?

Bölgesel yağ dağılımı genetik açıdan kadın ve erkekler için bazı farklılıklar gösterir. Yapılan bilimsel çalışmalar obezite görülme sıklığının kadınlarda yüzde kırkın üzerinde olduğunu söylemektedir. Bu da erkeklerin iki katı bir değer ifade eder. Erkek tipi obezite vakalarında yağ, vücudun üst kısmında, bel bölgesinde, üst karında yoğunlaşmaktadır. Kadın tipi obezite vakalarında ise daha çok vücudun alt bölümünde yani bacaklar, uyluk ve kalça bölgesinde yoğunlaşmaktadır.

Vücut Kitle İndeksini Düşürmek İçin Neler Yapılmalı?

Vücut kitle indeksi yüksek çıkan kişiler, bu değeri sağlıklı bir aralığa indirmek için bazı adımlar atmalıdır. Bunun için:

• Doktorunuzdan ve diyetisyeninizden profesyonel destek alın
• Ulaşabileceğiniz gerçekçi bir hedef belirleyin
• Beslenme alışkanlıklarınızda ve yaşam tarzınızda sağlıklı değişiklikler yapın.

Yüksek ve Düşük Vücut Yağ Oranı Nelere Sebep Olur?

VKİ değeri yüksek olan, vücut yağı fazla olan kişilerde diyabet, felç ve kalp hastalığı gibi önemli sorunların yaşanması olasıdır. Kişinin vücudundaki yağ miktarı ideal ölçülerde ise mineral ve vitaminlerin vücuda girişi daha kolay olur. Vücut ısısı daha başarılı şekilde korunabilir. Organların korunmasına katkı sağlar. Bununla birlikte bu yağlar vücut için önemli bir enerji kaynağıdır.

Fakat yağ oranındaki dengesizlik bazı önemli riskler doğurur. Bu riskler arasında kan damarlarının zarar görmesi de bulunur. Bu da kalp hastalıkları için riski büyük oranda arttırır. Diyabet tetiklenebilir ve kişi felç tehlikesi ile karşı karşıya kalabilir.

Vücut Kitle İndeksinin Düşük Olması Zararlı Mıdır?

Vücut kitle indeksinin yüksek olması kişinin sağlık durumu ile ilgili riskin önemli bir göstergesidir. Fakat olması gerekenden düşük vücut kitle indeksi de bazı sağlık problemlerine işaret ediyor olabilir.

Düşük VKİ değerine sahip kişiler açısından riskler şu şekildedir:

• Su kaybı
• Kuru cilt
• Besin eksiklikleri
• Depresyon
• Saç kaybı
• Kalp damar hastalıkları
• Düzensiz adet kanamaları
• Osteoporoz
• Gebe kalma güçlüğü
• Bağışıklık sistemi zayıflığı

Vücut Kitle İndeksi Ölçümü Tek Başına Yeterli Midir?

Doktorlar ve diyetisyenlerin kişinin sağlık durumunu değerlendirmek için kullandıkları önemli bir araçtır. Fakat tek başına yeterli bir kriter değildir. Vücut yağ oranı kişinin sağlık durumu hakkında tek belirleyici unsur değildir. Uzmanlar VKİ değeri ile birlikte kişinin yaşam tarzını, fiziksel aktivite düzeyini, genetik faktörlerini ve sağlık taraması sonuçlarını da dikkate almalıdır.

Diğer Blog Yazılarımız