Kolon Divertikülleri

Divertikül, kalın bağırsaktan dışarı çıkan ve yapısı itibariyle balona benzeyen keseciklerdir. Çoğunlukla kalın bağırsak kasının zayıf bölgelerine meydana gelen bu yapı, eğer tek bir kese şeklinde oluşmuşsa divertikül olarak adlandırılır. Fakat birden fazla kese söz konusuysa tıp literatüründe bu tablo divertikülozis olarak tanımlanır. Bu keseciklerin herhangi bir etkenden dolayı iltihaplanması durumuna ise diverikülit adı verilir. Divertikül, kolonun yani kalın bağırsağın herhangi bir noktasında meydana gelebilmekle beraber, en yaygın görüldüğü nokta bağırsağın sigmoid kolon adı verilen rektuma yakın bölgesidir. Ciddiyetle ele alınıp derhal tedavi edilmesi gereken önemli bir rahatsızlık olan divertikül, bilhassa 40 yaş üzeri yetişkinlerde karşımıza çıkar. Bununla birlikte 50 yaş üzeri bireylerde görülme sıklığı yüzde otuz seviyelerindedir. Seksen yaşın üzerine gelindiğinde ise kolon divertiküllerinin görülme sıklığı yüzde yetmiş seviyelerine ulaşır. Genel Cerrah ve Gastroenteroloji Cerrahi Uzmanı Doçent Doktor Kuntay Kaplan Kolon divertiküllerinin belirtileri, tanısı ve tedavisi hakkında merak edilenleri sizler için anlattı.

Kolon Divertikülü Belirtileri Nelerdir? (Divertikülit Belirtileri)

Kişinin kolonunda birden fazla sayıda divertikül olması haline divertikülozis ya da divertiküler hastalık adı verilir. Divertiküler hastalığın yol açtığı belirtileri sıralamamız gerekirse:

• İlgili bölgede meydana gelen şişlik
• Gaz çıkarmakta ve dışkı yapmakta zorlanma
• Yüksek ateş ve üşüme hissi
• Mide bulantısı ve kusma
• Halsizlik hissi
• Hafif şiddette karın krampları
• Nadiren dışkıda kan görülmesi
• Karın şişliği
• İshal
• Ve kabızlık

Kolon Divertikülü ve Divertiküler Hastalık İçin Kimler Risk Altındadır?

Tıp dünyasında uzun yıllardır divertiküllerin meydana gelmesinde kronik kabızlık durumunun etkili olduğu yönünde düşünceler hakimdir. Kronik kabızlık yaşayan insanlarda kolon yani kalın bağırsak, dışkıyı hareket ettirebilmek için çok daha fazla güç harcar. Bu da kalın bağırsak üzerindeki basıncı büyük oranda arttırır. Artan bu basınç, kalın bağırsağın zayıf kısımlarında divertiküllerin meydana gelmesine yol açabilir. Beslenme alışkanlıkları, lif bakımından yetersiz bir beslenme kabızlık riskini arttıran en önemli unsurdur. Bu tür beslenme alışkanlıklarının kolon divertiküllerinin oluşumuna dair riski arttırdığı düşünülmektedir. Bunların haricinde kolon divertikülleri için risk faktörleri şu şekildedir:

• Obezite
• Hareketsiz yaşam tarzı ve yeterince egzersiz yapmamak
• Sigara ve tütün ürünlerinin yoğun olarak kullanılması
• Erkek olmak
• 50 yaş ve üzeri olmak
• Genetik yatkınlık
• Nonsteroid antiinflamatuvar ilaçların kullanımı
• Bağırsak mikrobiyotasında değişiklik

Kolon Divertiküllerinin Gelişmesi Önlenebilir Mi?

Kolonda divertikül gelişimini önlemek için alınabilecek önlemler şunlardır:

Düzenli Egzersiz – Hareketli bir yaşam tarzı benimsemek kolon üzerindeki basıncın azalmasını sağlar ve kişinin kabızlık yaşamasını engeller. Gün içerisinde otuz dakikalık düzenli egzersiz yapmak, kolon divertiküllerinin oluşmasını önlemenize yardımcı olur.

Sağlıklı Beslenmek – Her insanın çocukluk ve gençlik evresinden başlayarak lif bakımından zengin gıdalarla beslenmeyi alışkanlık haline getirmesi gerekir.

Yeterli Su Tüketimi – Her insanın gün içerisinde minimum sekiz bardak su tüketmesi tavsiye edilir. Unutmamak gerekir ki kahve ve çay gibi içecekler, su yerine geçmez. Aksine aşırı miktarda kahve ve çay tüketmek kabızlık sorunu yaşamanıza neden olabilir.

Tüm bunların yanı sıra günlük yaşantınızdaki stres faktörünü azaltmak için meditasyon uygulamalarına başvurabilirsiniz. Sigara tüketimini sınırlandırmak da kolon divertiküllerinin gelişimini önlemenize yardımcı olur.

Kolon Divertikülleri Nasıl Teşhis Edilir?

Divertiküller genellikle herhangi bir belirtiye yol açmaz. Çoğu zaman başka bir hastalık için hastaneye başvuran kişilere uygulanan tetkikler sonucunda rastlantısal olarak teşhis edilir. Divertikülit meydana geldiğinde belirtiler ortaya çıkmaya başlar. Hastaların önemli bir bölümü karın ağrısı şikayeti ile doktora başvururlar. Doktor hastanın tıbbi öyküsünü dinledikten sonra kapsamlı bir fiziksel muayene gerçekleştirir. Gerekli görüldüğünde rektal muayeneye başvurulabilir. Bu muayene ele gelen bir kitlenin olup olmadığını, rektumda ağrı veya hassasiyet olup olmadığını, rektal kanamanın varlığını ve farklı problemleri tespit etmemizi sağlar. Bunun yanı sıra bazı hastalıklar divertikülit benzeri belirtiler gösterebilmektedir. Bu hastalık ihtimallerinin elenmesi için doktor bazı tetkikler uygulayabilir. Bu tetkikler:

• Hamilelik testi
• Gaita testi
• Ultrason ve MR
• İdrar testi
• Kan testleri
• Pelvik muayene

Tüm bunların yanı sıra doktor ülseratif kolit ya da Crohn hastalığı olasılığını dışlamak için akut evrede kolonoskopi tetkiki talep edebilir. Kolonoskopi tetkikinde, ucunda ışık düzeneği olan bir kamera ile kalın bağırsak incelenir. Eğer başka bir yöntemle teşhis gerçekleştirildiyse kolonoskopi uygulaması, divertikülit atağının tedavisinin sonrasına ertelenebilir. Sigmoidoskopi uygulamasında ise yine ucunda ışık ve kamera yer alan ince bir tüp ile rektumdan sigmoid kolona ulaşılarak bölge değerlendirilir. Tüm bunların yanı sıra divertikülit tanısında kullanılan bir diğer yöntem ise anjiyografidir. Anjiyografi yöntemi ile şiddetli kanama halinde kanamanın yerinin doğru tespit edilmesi mümkün olmaktadır.

Kolon Divertiküllerinin Komplikasyonları Nelerdir? (Divertikülit Komplikasyonları)

Divertikülit, bilhassa başlangıç aşamasında tanı aldığında hafif şekilde atlatılabilen bir sağlık sorunudur. Ancak vakaların yüzde 25’lik bir bölümünde bazı komplikasyonlar yaşanabilmektedir. Diverkülitin neden olduğu komplikasyonları sıralamamız gerekirse:

Apse – Divertikülit meydana gelen noktada içi irin ile dolu keseler meydana gelmesi

Flegmon – Flegmon deri altına ya da yumuşak dokulara yayılım gösteren iltihabi bir durumdur. Flegmon apseden daha hızlı yayılır. Çünkü apsede iltihabı sınırlayan bir kese duvarı mevcutken bu duvar flegmonda bulunmaz.

Fistül – Fistül, her iki organ arasında ya da deri ve organ arasında normal koşullar altında bulunmaması gereken bir bağlantının meydana gelmesi halidir.

Divertikülit Perforasyonu – Kimi zaman divertikülit rahatsızlığı ilerler ve delinir. Delindikten sonra içeriğinde bulunan irin ve dışkı, hastanın karın boşluğuna doğru yayılım gösterir. Peritonit adı verilen yaygın karın içi iltihaplanmaya yol açan tehlikeli bir komplikasyondur.

Bağırsak Tıkanıklığı – Divertikülit’ten kaynaklanan iltihabi süreçten dolayı bölgede ödem oluşabilir. Bu ödemin varlığı dışkının hareketine engel teşkil edebilir. Hasta gaz çıkarmakta ve dışkı yapmakta zorluk çeker.

Kolon Divertikülleri Nasıl Tedavi Edilir? (Divertikülit Tedavisi)

Hafif şiddetteki divertikülit vakalarında evde uygulanabilecek bazı tedaviler söz konusudur. Bu gibi vakalarda doktor hastanın beslenme alışkanlıklarında ve yaşam tarzında bazı değişiklikler önererek tedavi yoluna gider. Lif bakımından zengin gıdalar tüketmek, gün içerisinde yeterli miktarda su içmek, kabız olmamaya çalışmak ve gün içerisinde yeterince hareket halinde olmak bu vakalarda doktor tarafından önerilen davranışlardır. Kolon divertikülleri olan kişilerin kırmızı et tüketimini azaltmaları ve daha çok meyve, sebze, tam tahıl ve baklagillerle beslenmeye ağırlık vermeleri faydalıdır.

Divertikülit tedavisi hastanın yaşına, bu duruma eşlik eden farklı sağlık sorunlarının olup olmadığına ve divertikülitin ciddiyet düzeyine göre şekillenebilmektedir. Kolon divertiküllerinin yol açabileceği komplikasyonları önleyebilmek için erken tedavi büyük önem taşımaktadır. Hafif düzeydeki kolon divertiküllerinde hastaya oral yoldan ağrı kesici, antibiyotik ve spazm çözücü ilaçlar uygulanabilir. Hastanın olabildiğince sulu bir diyet uygulaması ve yatakta istirahat etmesi fayda sağlar. Hasta olası komplikasyonlar hakkında bilgilendirilir ve yeniden doktora gelmesi gereken zaman kendisine söylenir.

Ancak ciddiyet düzeyi daha yüksek olan vakalarda hastanın, hastaneye yatışı gerekli görülebilir. Hastaya damar yolu ile antibiyotik ve ağrı kesici uygulanır. Hastanın geçici olarak ağızdan beslenmesi durdurulabilir. Ancak akut dönemin tamamlanmasının ardından sulu diyete başlanabilir.

Eğer kolon divertikülleri apseye dönüşürse tomografi ve ultrasonografi gibi görüntüleme teknolojileri eşliğinde deriden giriş yapılarak apsenin boşaltılmasına karar verilebilir. Ancak bu uygulamanın mümkün olmadığı durumlarda ameliyat seçeneği gündeme gelir.

Kolon divertiküllerinin yırtılması yaygın karın zarı iltihabının yani peritonitin gelişmesine yol açar. Bu gibi durumlarda hastanın acilen ameliyata alınması gerekir. Bu hastaların ağrı ve hassasiyetleri antibiyotik tedavisine rağmen artmayı sürdürür. Kişinin ateşi yükselir ve ameliyat yolu ile batın temizlenir. Bağırsağın sorunlu kısmı çıkartılır. Eğer hastada bağırsa delinmesi, şiddetli bağırsak enfeksiyonu ve apse bulunmuyorsa bağırsak uçlarının birleştirilmesi yolu ile batın kapatılır.

Bu komplikasyonların varlığı halinde hasta bir süre kolostomiye gereksinim duyabilir. Ortalama on veya on iki haftalık bir zamanın ardından iltihabi durum düzelme gösterir. Eğer hastanın genel durumu iyileşmişse doktor kolostominin kapatılmasına karar verir. Bunun ardından hasta normal yaşantısına geri döner.

Kolon divertikülleri kimi zaman idrar kesesi ya da ince bağırsağa fistül yapar. Bu gibi durumlarda fistül çıkartılarak söz konusu organ onarılır.

Eğer hasta sık sık divertikülit atak geçiriyorsa, komplikasyonların önlenebilmesi için elektif cerrahi seçeneği değerlendirilebilir.

Kolon Divertiküllerine Karşı Diyet ve Beslenme Önerileri

Eğer kolon divertikülleriniz varsa doktorunuz size, kişisel koşullarınıza ve gereksinimlerinize göre bir beslenme programı tavsiye edebilir. Genellikle kırmızı et ürünlerinin tüketimini sınırlandırmakta fayda vardır. Bununla birlikte lif bakımından zengin gıdalar tüketmek de divertikülite karşı yararlıdır. Lif bakımından zengin gıdaları sıralamamız gerekirse:

• Bulgur
• Erik kurusu
• Karalahana
• Tahıl gevreği
• Kabuklu elma
• Ahududu
• Armut
• Tam buğday ekmeği
• Mercimek
• Brokoli
• Barbunya
• Bezelye

Kolon divertiküllerinden korunmak için gün içerisinde yeteri kadar egzersiz yapmaya ve bol miktarda su tüketmeye ihtiyacımız vardır. Sigaradan ve tütün ürünlerinden uzak durmak da kolon divertikülleri gelişme riskini azaltabilir.  Obeziteli bireylerin kilo vermesi de hastalığa dair riski azaltacaktır.

Meckel Divertikülü Nedir?

Bazı bebekler bağırsaklarında divertikül ile birlikte dünyaya gelirler. Bu divertikülün iltihaplanmasına ise tıp dilinde Meckel Divertiküliti adı verilir. Meckel Divertikülitinin yol açtığı belirtiler ise kanlı dışkılama, karın ağrısı, kusma ve rektal kanamadır. Meckel divertikülünün tedavisinde ise tek seçenek cerrahi girişimdir.

Eğer siz veya yakınlarınız yukarıda bahsettiğimiz belirtileri gösteriyorsanız geç kalmadan en yakın sağlık kuruluşuna başvurabilirsiniz. 

Diğer Blog Yazılarımız